Sırbistan’da Şirket Kurmak ve Kalıcı Oturum İzni Almak: Adım Adım Rehber
Sırbistan, Avrupa’nın en dinamik pazarlarından biri olarak dikkat çekiyor. Rekabetçi vergi oranları ve serbest ticaret anlaşmaları sayesinde, pek çok uluslararası yatırımcı artık bu ülkeye odaklanıyor. Eğer sizin de hedefiniz Sırbistan’da şirket kurmak, ticari faaliyetlerinizi başlatmak ve uzun vadede Sırbistan’da oturum izni alarak Sırbistan’a yerleşmek ise, bu rehber sizin için hayati önem taşıyor.
Şirket kurulumu (APR tescili) ve oturum izni başvurusu, özellikle Türk vatandaşları için geçerli olan vizesiz kalış süresi kısıtlaması nedeniyle, zaman açısından birbirine sıkı sıkıya bağlıdır ve eş zamanlı, hızlı bir şekilde yönetilmesi zorunludur.
Neden Sırbistan’da Şirket Kurmalısınız? Rekabet Avantajları
Sırbistan, yabancı yatırımcılar için benzersiz mali avantajlar ve yapısal teşvikler sunuyor. Bu avantajların başında, Avrupa kıtasındaki en düşük ve rekabetçi vergi rejimlerinden birini temsil eden sabit %15’lik Kurumlar Vergisi (CIT) oranı geliyor.
Dahası, Sırbistan Hükümeti, özellikle bilgi teknolojileri (BT) gibi yenilikçi sektörlerde faaliyet gösterecek yeni girişimler için çeşitli devlet teşvikleri ve yabancı uyruklu personelin istihdamı için vergi teşvikleri de sağlamaktadır.
Şirket Yapısı Seçimi: Limited Şirket (DOO) Neden Tek Seçenek?
Sırbistan’da ticari faaliyet başlatmak isteyen yabancı yatırımcılar için en uygun ve neredeyse tek pratik seçenek, Limited Şirket (Društvo sa Ograničenom Odgovornošću – DOO) türüdür.
Bu yapının temel avantajı, hissedarların şirketin kazanç ve borçlarından doğan sorumluluğunun, şirkete koydukları sermaye ile sınırlı olmasıdır. Risk yönetimi açısından bakıldığında, Kolektif Şirket (o.d.) veya Komandit Şirket (k.d.) gibi sınırsız sorumluluk gerektiren yapıları tercih etmek, yabancı bir kurucu için kabul edilemez bir risk teşkil eder.
DOO ve Anonim Şirket (JSC) kurucularının, tescil işlemi öncesinde ilk hisse sermayesini bir Sırp banka hesabına yatırmaları hukuken zorunludur. Sırbistan yasalarına göre DOO için asgari yasal sermaye tutarı son derece düşük tutulmuş olup, pratikte cüzi bir miktarın (örneğin 1 Euro veya 100 RSD) yatırılması yeterli olabilmektedir.
Aşağıdaki tablo, yabancı yatırımcıların kurumsal yapı seçiminde karar vermesini kolaylaştırmak amacıyla temel şirket türlerinin risk ve uygunluklarını karşılaştırmaktadır:
Sırbistan Ticari Şirket Türleri Karşılaştırmalı Analizi
| Şirket Türü (Sırpça Kısaltma) | Sorumluluk İlkesi | Asgari Sermaye Şartı | Yabancı Yatırımcı Uygulaması |
| DOO (Društvo sa Ograničenom Odgovornošću) | Ortakların Payı ile Sınırlı | Mevzuatça Belirlenmiştir (Pratikte Düşük) | Yüksek Derecede Uygundur (Limited Risk) |
| o.d. (Ortaklık) | Tüm Ortaklar İçin Sınırsız ve Müşterek | Yok | Yüksek Riskli / Tavsiye Edilmez |
| k.d. (Komandit Ortaklık) | Komandite Ortak Sınırsız, Komanditer Sınırlı | Yok | Yüksek Riskli / Niş Ortaklıklar İçin Uygundur |
Şirket Kurulum Süreci (APR Tescili): Adım Adım Rehber
Şirket kurulum süreci, yasal olarak tescil edilerek yabancı kurucuya Sırbistan’da oturum izni başvurusunda bulunma hakkı tanıyan kritik bir dizi adımdan oluşur:
- Ön Hazırlık: Şirket adının İş Kayıt Ajansı (APR) nezdinde kontrol edilmesi, Kuruluş Senedi ve faaliyet kodlarının belirlenmesi.
- Noter Tasdiki: Şirket kurma kararının Sırp Ticaret Hukuku gereğince Noter tarafından zorunlu tasdiki gerçekleştirilir.
- APR Tescil ve Vergi Kimlik Numarası (PIB) Alınması: Noter tasdikinden sonra, şirketin İş Kayıt Ajansına (APR) tescili için başvurulur. Bu tescil süreci, kaşenin temini ve resmi kararların devralınması dahil olmak üzere tahmini olarak 10-14 günlük bir süre sonunda tamamlanmaktadır.
- Tescil Sonrası Zorunlu Adımlar:
- Kişisel ve şirket hesabı için banka hesaplarının açılması.
- Kurumsal işlemler için Elektronik İmza (e-İmza) alma.
- Şirketin, vergi idaresi ve kamu gelir idaresi sistemine tescilinin tamamlanması.
Unutmayın, DOO kurucularının sermayeyi yatırmak için Sırp banka hesabı açmaları gerektiğinden , bankacılık işlemleri tescil sürecinin en kritik ve potansiyel olarak en yavaş ilerleyen bileşenlerinden biri olarak kabul edilmelidir.
Sırbistan’da Oturum İzni (Privremeni Boravak) Almak: 90 Gün Kuralı
Şirket kurulumunu tamamlayan yabancı kurucu/müdür, Sırbistan’da oturum izni ( Privremeni Boravak) almak zorundadır. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları, Sırbistan’a vizesiz giriş yaptıklarında 180 gün içerisinde 90 gün boyunca kalma hakkına sahiptir. Bu 90 günlük kritik pencere dolmadan oturum iznine başvurulması zorunludur.
Oturum izni alındıktan yaklaşık bir hafta sonra ise çalışma izni başvurusu süreci başlatılabilir.
Finansal ve Sağlık Şartları
Sırbistan makamları, başvuru sahibinin kendini idame ettirebileceğini görmek ister. Bu amaçla sunulması gereken iki temel şart vardır:
- Mali Yeterlilik Kanıtı: Sırbistan’da geçimi sağlayacak yeterli mali kaynaklara sahip olunduğunu gösteren güncel banka hesap dökümleri sunulmalıdır.
- Zorunlu Sağlık Sigortası Poliçesi: Oturum izni için zorunlu olan sağlık sigortası poliçesinin, Sırbistan’daki sağlık harcamalarını kapsayacak şekilde, minimum 20.000 Euro’dan az olmayacak bir teminat limitine sahip olması gereklidir. Bu limit, kesin bir finansal güvence talebini yansıtır.
Şirket Kurucusu/Müdürü İçin Geçici Oturum İzni Başvuru Belgeleri (Privremeni Boravak)
| Belge Kategorisi | Detaylı Açıklama | Önem Notu |
| Seyahat Belgesi | En az üç ay geçerli pasaport | Yasal asgari geçerlilik süresinin üzerinde olmalıdır |
| Mali Yeterlilik | Şahsi banka hesap dökümleri (Yeterli fon kanıtı) | Sırbistan’da kalış süresince geçim masraflarını karşılamalıdır |
| Sağlık Sigortası | Minimum 20.000 EUR teminatı kapsayan sağlık poliçesi | Zorunlu minimum sigorta limitidir |
| İkamet Belgesi | Sırbistan’daki adresin kanıtı (Kira sözleşmesi, ikamet belgesi) | Başvuru formu ile uyumlu resmi adres olmalıdır |
| Şirket Tescil Belgeleri | APR Tescil Kararı, Vergi Kimlik Numarası (PIB), Kurucu Kararı | Oturum izninin yasal dayanağını teşkil eder |
| Başvuru Dokümanları | Tam doldurulmuş başvuru formu ve biyometrik fotoğraf | Standart Göçmenlik Gereklilikleridir |
Vergi ve Mali Ortam: Stopaj Riskleri ve ÇVÖA Stratejisi
Sırbistan’da şirket kurmak cazip bir Kurumlar Vergisi (%15) sunsa da , yabancı yatırımcıların kârlarını şirket dışına transfer ederken dikkat etmeleri gereken kritik bir vergi mekanizması vardır: Vergi Kesintisi (Stopaj).
Stopaj, kar payı (temettü), faiz, telif ücreti, kira ve danışmanlık hizmetleri gibi yerleşik olmayanlara yapılan ödemeler üzerinden hesaplanır. Genel stopaj oranı %20’dir.
Bu %20’lik yüksek stopaj oranını hafifletmek için, Sırbistan’ın ilgili ülke ile imzaladığı Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları (ÇVÖA) devreye girer. Finansal optimizasyon sağlamak amacıyla, şirket kuruluşu aşamasında uluslararası vergi uzmanlığı ile ÇVÖA hükümlerinin analizi zorunludur.
Sırbistan Cumhuriyeti Temel Kurumsal Vergi Oranları
| Vergi Türü | Standart Oran | Uygulama Alanı ve Notlar |
| Kurumlar Vergisi (CIT) | 15% | Yerleşik ve yerleşik olmayan şirketler için geçerlidir |
| Sermaye Kazancı Vergisi | 15% | Varlık satışından elde edilen kazanç (Satış Fiyatı – Elde Etme Maliyeti) |
| KDV (Standart) | 20% | Genel mal ve hizmetler |
| KDV (İndirimli) | 8% | Temel mallar ve belirli hizmetler |
| Stopaj Vergisi (Genel) | 20% | Kar payı, temettü, danışmanlık hizmetleri, kira vb. ödemelerinde. ÇVÖA ile indirim potansiyeli mevcuttur. |
Kalıcı Statüye Doğru: Çalışma İzni ve Daimi İkamet
Çalışma İzni (Dozvola za Rad)
Şirket kurucusu/müdürünün Sırbistan’da yasal olarak çalışmaya başlayabilmesi için çalışma izni (Dozvola za Rad) alması şarttır. Bu süreç, sadece geçici Sırbistan’da oturum izni (Privremeni Boravak) alındıktan yaklaşık bir hafta sonra başlatılabilir.
Daimi Oturum İzni (Permanent Residency)
Sırbistan’a yerleşmek isteyen yabancılar için nihai aşama Kalıcı Oturma İzni (Daimi İkamet) almaktır. Bu izni alabilmek için genel kural, öncelikle beş yıl süreyle kesintisiz olarak geçici oturum iznine sahip olmak ve bu süre zarfında Sırbistan’da yaşamış olmak gerekmektedir.5 Makamlar, oturum izni yenilemelerinde şirketin sadece hukuki olarak var olmasını değil, aktif ticari faaliyetlerini sürdürdüğünü kanıtlayan belgeler (mali tablolar, vergi ödeme beyanları vb.) talep edecektir.
Operasyonel Maliyetler ve Kritik İpuçları
Şirket tescil edildikten sonra ortaya çıkan aylık ana maliyet kalemleri şunlardır :
- Muhasebe Hizmetleri: Şirketin büyüklüğüne bağlı olarak 50 Euro ile 250 Euro arasında değişmektedir.1
- Ofis Giderleri: Sanal ofisler 50 Euro’dan başlayan fiyatlarla sağlanabilmektedir.
- Diğer: Banka hesabı tutma maliyeti ve müdür/kurucuların kişisel gelir vergisi temini.
Stratejik Eylem Planı
- Zaman Çizelgesi Yönetimi: Ülkeye girişinizle eş zamanlı olarak, bankacılık ve noter süreçleri de dahil olmak üzere, tüm bürokratik işlemlerin vekaletname ile hızla başlatılması, 90 günlük vizesiz kalış süresini etkin kullanmak için zorunludur.
- Vergi Optimizasyonu: Kâr dağıtımında uygulanan %20 stopaj vergisini azaltmak için, Sırbistan ile ülkeniz arasındaki Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması (ÇVÖA) hükümleri mutlaka analiz edilmelidir. Bu, yatırımınızın net karlılığını doğrudan etkileyecektir.
- DOO Tercihi: Sınırlı sorumluluk prensibinin korunması ve risk yönetimi açısından, tartışmasız olarak Limited Şirket (DOO) tercih edilmelidir.
Sonuç
Sırbistan, sunduğu %15’lik Kurumlar Vergisi oranı ve hızlı tescil süreçleriyle uluslararası yatırımcılar için büyük bir potansiyel barındırıyor. Sırbistan’da şirket kurmak ve Sırbistan’da oturum izni alarak Sırbistan’a yerleşmek, doğru hukuki ve mali strateji ile yönetildiğinde son derece başarılı bir girişim olabilir. Unutulmamalıdır ki, süreçteki en büyük zorluk bürokratik zaman yönetimidir; bu nedenle tüm adımların hızla ve eş zamanlı ilerletilmesi kritik önem taşımaktadır.
Sırbistan’da şirket kurmak ve oturum almak isterseniz alanında uzman Emre Gürhan’a ait GURHAN CONSULTANCY ile çalışabilirsiniz. Web sitesi: https://sirbistandasirketkurmak.com
